De dans van leiden en volgen

10 juli 2024

Ik ben dol op de Argentijnse tango. Een dans waarin de creativiteit en passie van twee mensen samenkomen tot één geheel. Als ik de tango dans kom ik los van dagelijkse beslommeringen, uit mijn hoofd en in mijn lijf, gedachtes verdwijnen. Zeker gedachtes aan werk. Toch is deze dans zeker ook een bron van inspiratie voor mijn werk. Het geeft me namelijk een prachtige metafoor voor leidinggevenden en medewerkers die meer vanuit gelijkwaardigheid willen samenwerken.

In de tango is er een duidelijke leider en een duidelijke volger. Dat is de basisafspraak van waaruit de dans uiteindelijk vorm krijgt. Maar verder staat niets vooraf vast; het is een improvisatiedans, waarin beide dansers hun impulsen zullen moeten volgen om er een soepel en mooi geheel van te maken. Vertaald naar werk kun je zeggen dat zowel leidinggevenden als medewerkers deze basisafspraak dienen te respecteren en zich bewust moeten zijn van hun rol in de samenwerking. In contact met elkaar kan de kwaliteit van beiden dan, net als in de tango, tot uitdrukking komen en leiden tot een mooi gemeenschappelijk resultaat.

Wanneer je in de tango als leider te sturend wordt, te dwingend, dan komt er eigenlijk niets bijzonders uit bij de volger. Alle aandacht gaat naar het zo goed mogelijk uitvoeren van wat wordt gevraagd. Creativiteit, speelsheid en eigenheid krijgen weinig ruimte. Zo danste ik eens tijdje met een danspartner die voortdurend de vergelijking maakte met het besturen van een auto. Het was kennelijk niet de bedoeling dat ik – als ‘auto’ – ook iets in zou brengen. Mijn favoriete dans werd een opgave, alle levendigheid en plezier verdween.

Zo is het ook vaak in organisaties als de leiding te nadrukkelijk stuurt op resultaten. Het geeft je als leidinggevende wellicht het gevoel van controle, maar wat medewerkers werkelijk in huis hebben, hun persoonlijke ideeën en talenten, wordt onvoldoende benut. En motivatie verdwijnt. Om het maximale uit de verbinding te halen zal de leider moeten afstemmen, uitnodigen en ruimte geven. En een goede leidinggevende geeft een deel van het initiatief aan zijn medewerkers, laat zich verassen en speelt ook weer in op de nieuwe situatie die dan ontstaat. Hij of zij voelt net als in de tango aan wat de volgers nodig hebben om het beste van zichzelf te laten zien. In het leiden is de leider ook volgend.

Andersom is het ook zo. In het volgen moet de volger ook leiding nemen. Wanneer je als volger niet helemaal op eigen benen staat, te afhankelijk wordt van de aanwijzingen die je krijgt, dan wordt het hard werken voor de leider. De tango wordt boeiend en creatief wanneer de volger eigen invulling durft te geven aan de uitnodiging die ze krijgt, niet aarzelt en de ruimte neemt om mooie figuren te maken. Voor mij persoonlijk betekent het bijvoorbeeld dat ik niet te veel moet bezig zijn met wat goed is of fout, of me druk maak over wat de ander nou precies verwacht, maar er gewoon wat leuks van maak. Ook hier gaat de vergelijking op met werk. Als medewerker heb je de leiding over jezelf, je moet helemaal op eigen benen staan en initiatief durven nemen. Je hebt de verantwoordelijkheid om te laten zien wat je waard bent. En juist jouw eigenheid en het lef om het beste van jezelf in te zetten, maken dat je werk tot een bron van plezier en inspiratie kan worden. Dan kun je ook echt het verschil maken.

Teveel sturende leidinggevenden en te afhankelijke medewerkers maken werk net als in de tango saai en voorspelbaar. Maar als beiden het werk gaan zien als een dans kan zomaar een creatief en verrassend nieuw resultaat ontstaan. Dan inspireer je elkaar en wordt de samenwerking werkelijk gelijkwaardig. Zo met elkaar samenwerken geeft bovendien invulling aan twee belangrijke menselijke behoeften: authentiek zijn en in verbinding zijn met anderen. In een organisatie waar samen gedanst wordt werken mensen met plezier, betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Het zo wordt het geheel een stuk vitaler!