Leer te surfen

9 juli 2024

Door Judith Klamer

‘je kunt de golven niet tegenhouden, leer te surfen’ (Jon Kabat – Zinn)

‘Ik zou zo graag meer rust ervaren in mijn hoofd en in mijn leven’ geven mensen vaak op als reden voor deelname bij de mindfulness cursus die ik sinds enkele jaren geef bij een gemeente. Maar als ik de concrete opdracht geef om dagelijks minimaal vijf minuten te zitten en even helemaal niks te doen, is de ervaring na een week vaak allesbehalve een van rust geweest.
“Het lukt me niet! Ik kan de rust niet vinden om te gaan zitten… en als ik dan eenmaal zit maalt mijn hoofd maar door en voordat ik het weet ben ik al weer opgesprongen om het zoveelste klusje te gaan doen”. Of: “als ik ga zitten en niks doe, dan ga ik me al heel snel heel erg waardeloos voelen. En dan vraag ik mij af: Waarom doe ik dit? Wat heeft dit voor nut? Ik zit mijn tijd te verdoen.”

Iedereen heeft een eigen innerlijke reactie die opkomt wanneer hij of zij stopt met bezigheden en rustig gaat zitten. Allerlei gedachten en gevoelens kunnen langskomen die lijken te zeggen dat niks doen niet werkt om rustig te worden. Integendeel: hoe langer je zit, hoe minder je doet, hoe groter de onrust en onbehagen lijken te worden in eerste instantie. Dat is niet prettig! En hoe hard je ook tegen jezelf roept: rustig zijn, ophouden met denken, ontspannen NU!,  het wordt alleen maar erger. “Dan kun je maar beter wegwezen”, zegt dat stemmetje wellicht in je. En daar ga je weer; steeds harder werken, steeds meer denken, steeds meer doen. Je wordt er niet rustig van maar het helpt wel het onbehagen van de onrust niet te voelen! Heel logisch, maar het werkt niet.

De onbewuste verwachting is eigenlijk dat we onmiddellijk in een paradijselijke ontspanning terecht komen als we stoppen met iets doen. De realiteit van niks doen is helaas veel minder romantisch. Het is dezelfde desillusie die we kennen wanneer we op vakantie gaan na een periode heel hard werken. Je kijkt er naar uit, werkt er naar toe en dan is de vakantie daar en wat gebeurt er? De eerste dagen is er voortdurend ruzie, stress, gedoe, voel je je ongelukkig en wil je eigenlijk niks liever dan slapen.

Als je echt tot rust wilt komen, heb je een innerlijke houding nodig die heel vriendelijk en  nieuwsgierig is naar alles wat er in je gebeurt. En die leert mee te bewegen. Je gaat zitten en bent benieuwd; hoe is het nu met mij van binnen? Je voelt onrust, je merkt voortrazende gedachtes op, al je to-do lijstjes komen langs. Je spieren trekken samen om op te springen, je valt bijna in slaap. En je blijft benieuwd; hé wat gebeurt er nu? En nu? En nu? Je ademt door, je merkt de stevigheid van de grond onder je voeten op en je blijft vriendelijk kijken naar alles wat er zich in je afspeelt zonder je er door mee te laten slepen: oh ja, dat is er ook, welkom! Geen oordeel, wens, geen doel.

En dan komt er een moment dat de onrust als het ware neerdwarrelt. Je lichaam ontspant zich, je adem wordt dieper, je hoofd steeds iets kalmer. Het voelt als troebel water dat, als je niet beweegt, langzaam helder wordt, doordat het zand als vanzelf naar de bodem zakt..  Dit is het, er hoeft helemaal niks. Je bent er al, welkom!

Dan begint het genieten van niks. Je surft. Daarna is het heerlijk om weer wat te gaan doen, maar de manier waarop is anders. Er is rust in je hoofd, je hart en je handelen.