door Gert Stegeman
Vorige week was ik in Israël om een inspiratietocht voor te bereiden die we daar volgend voorjaar naar toe organiseren. Het eerste beeld van Israël is dat van tegenstelling en spanning: de muur langs de Westelijke Jordaanoever waar ik langs rijd, op veel plekken militairen en politie op straat, jonge vrouwen in uniform en om hun schouder geen handtas maar een mitrailleur. Ik lees in de Ha’aretz dat deze week door de UNESCO een resolutie over de Tempelberg is aangenomen, waarin de historische band tussen Israël en de Tempelberg wordt ontkend. De resolutie is ingediend door een aantal Arabische landen, en is natuurlijk olie op het vuur van het steeds weer oplaaiende conflict waar geen einde aan lijkt te komen.
Te midden van dit alles vindt deze week de heiligste feestdag in het jodendom plaats, Jom Kippoer, Grote Verzoendag. Het hele land komt tot stilstand, geen winkel of restaurant is open, de meeste mensen vasten 25 uur lang, en er rijdt geen auto op straat. Alleen de kinderen mogen fietsen, en dat doen ze dan ook naar hartenlust. Hoewel het een streep is door mijn rekening om op deze dag (met de auto) een aantal plekken te verkennen, is het ook bijzonder om dit mee te maken.
Op Jom Kippoer wordt spijt betuigd over de verkeerde daden die in het afgelopen jaar zijn begaan en de beloftes die niet zijn nagekomen. Daarbij gaat het niet om afspraken die tussen de mens en een ander zijn gedaan, maar enkel om zaken tussen de Schepper, het Scheppende en de mens. Waar wijk je af, stap je naast je essentie/je ziel? Of waar houd je je ziel terug? Waar bega je in die zin ‘mis-stappen’?
Het besef en bekennen van de eigen ‘mis-daden’ staan tijdens Jom Kippoer centraal. Voor veel joden is dit een dag om na te denken over hun leven: ‘Ben ik op de juiste weg? Hoe was het afgelopen jaar, wat kan ik beter of anders doen?’ Een paar dagen voor deze dag begroeten de mensen elkaar met de zin: ‘Gmar Chatimah Tovah!’, wat betekent ‘Moge je inschrijving goed worden afgerond’. Daarmee wordt de inschrijving in het Boek des Levens bedoeld, waarin je naam en je daden worden opgenomen.
Ook voor mij wordt het een dag van zelfonderzoek. In plaats van in de auto te stappen maak ik een mooie wandeling door de heuvels in de omgeving. Ik mijmer over waar ik afgelopen jaar scherper ben geweest dan ik eigenlijk wilde, of juist niet scherp genoeg, dingen heb laten lopen en niet gezegd wat op mijn hart lag, waar ik te druk ben geweest of me te druk heb gemaakt, waar ik te weinig verantwoordelijkheid heb genomen voor wat belangrijk voor me is, waar ik niet voldoende heb genoten en te weinig dankbaar ben geweest. Als ik er zo bij stil sta dan is het een oneindige optelsom van grotere en kleinere ‘mis-stappen’. En de belangrijkste ‘mis-stap’ die ik ook nog ontdek is dat ik hierin te kritisch naar mezelf kan zijn. Nu begrijp ik nog beter de wens ‘Moge je inschrijving goed worden afgerond’, want zo vanzelfsprekend lijkt me dit niet 😉
Als ik hier bij stil sta, dan voel ik een zachte spijt in me opwellen over al die keren dat ik niet overeenkwam met wie ik eigenlijk ben, en die ik tegelijk ook ben. In het jodendom wordt het berouw hierover ‘tesjoewa’ genoemd. Maar het begrip betekent ook ‘ommekeer’. Met het zien en tot je door laten dringen waar je niet trouw bent aan jezelf, en de spijt daarover voelen, kun je terugkeren tot je essentie. Daarin kan verzoening met jezelf plaats vinden.
De ‘Dag van de Vergevingen’ eindigt traditiegetrouw met het blazen van de sjofar in de synagoge, waarmee een nieuw begin wordt ingeluid. Als je in het reine komt met jezelf, als ‘je inschrijving goed wordt afgerond’, dan kan er een nieuw begin worden gemaakt:
- je kunt met meer mededogen naar jezelf kijken, en daardoor ook naar de ‘mis-daad’ van een ander;
- je kunt op je schreden terugkeren en de door jezelf aangerichte schade herstellen;
- en tot slot, je kunt voortaan anders handelen.
Volgend jaar is Grote Verzoendag er weer. Tot die tijd wens ik jou en mij veel kleine verzoendagen 😉
