Het is een verbazingwekkend gegeven dat je in je leven bij vlagen oprecht gemotiveerd bent om bepaalde belangrijke verlangens te realiseren, maar dat je het tegelijkertijd lang niet altijd in praktijk brengt. Terugkijkend in je bestaan kun je zien hoe vaak je levensvervulling vlak voor je neus lag, maar je het domweg niet hebt aangenomen. Is het de macht van de gewoonte? Is het de hechting aan het bekende, de angst voor het nieuwe? Is het de kwetsbaarheid van het geluk? De ondragelijke lichtheid?
Ja, dit zou het allemaal kunnen zijn! Maar op de bodem van dit alles ligt een naakte waarheid waar we in ons leven niet graag van willen weten: wij zijn niet alleen van goede wil, maar in ons huist net zozeer een kwade wil.Op de bagagedrager van elke impuls tot vernieuwing en bezieling van onszelf, zit deze duistere kracht. Een kracht die, als je goed kijkt, niet alleen een tegenkracht is, die het positieve ondermijnt, maar die ook destructief is van zichzelf. Je hoeft het journaal maar aan te zetten, en je krijgt het op een presenteerblaadje aangeboden: de verslaglegging van de mens die zichzelf ten onder brengt.
Elke dag weer kijken wij in deze spiegel van onze collectieve schaduw. Maar hoe vaak wagen wij het onze eigen individuele duisternis onder ogen te zien? Wie het kwaad slechts in de buitenwereld ziet en niet in zichzelf, is blind. Je ziet weliswaar de splinter in het oog van de ander, maar niet de balk in je eigen oog. Je argumentatie, op het moment dat je ter verantwoording geroepen wordt, is vaak dezelfde: ‘ik kon er niets aan doen’, of ‘ik was me er niet van bewust’ of ‘ik werd er wel toe gedwongen omdat hij of zij…’ Onmacht, onwetendheid en onafwendbaarheid: bij uitstek dé maskers van het kwaad. Wie het echter waagt verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen daden en het eigen nalaten, zal moeten erkennen dat het innerlijk kwaad een zelfstandige en actieve kracht is. Je ziet hoe dikwijls jij zelf je grootste vijand bent, als je ondermijnende gedachtes hebt en handelt vanuit negatieve gehechtheid. Dit erkennen is het moeilijkste, maar tegelijkertijd ook het meest bevrijdende wat er is. Ineens ben je geen slachtoffer meer, maar dader. Iemand die niet alleen iets gedaan heeft, maar er ook voor kan zorgen dat het niet opnieuw gebeurt.
Wat daarbij kan helpen is het besef dat ook in het hart van het kwaad licht aanwezig is. Energie die ook op een constructieve wijze ingezet kan worden. In het hart van jaloezie bijvoorbeeld ligt het vermogen anderen op hun waarde te schatten. In het hart van leedvermaak ligt mededogen, in woede ligt kracht, in depressie gevoeligheid. Allemaal kwaliteiten die je zouden kunnen verrijken. Om deze kwaliteiten te bevrijden uit hun donkere schil, dien je mild en liefdevol te kunnen kijken naar het kwaad van jezelf en de ander. Als een vijand die je wil leren kennen. Precies zoals aartsvader Jacob dat deed, na een nacht lang worstelen met een tegenkracht, waarbij geen van beiden de ander er onder kreeg. Dat gevecht kwam pas ten einde toen Jacob erkende dat óók deze kracht gezonden was door de God die hij volgde en hij zag dat zijn tegenstander eigenlijk een engel was. Het is dit principe dat wij wensen te dienen en waar wij mensen mee in contact willen brengen.
