Leren over jezelf en je leven vraagt een open houding van nieuwsgierigheid en vertrouwen. Nieuwsgierigheid betekent dat je niet vasthoudt aan wat je al weet, maar dat je actief op zoek gaat naar het nieuwe. Dat je over de grens van het jouw bekende gaat. Dan kom je in een gebied waarin je het even niet weet, waar je het oude loslaat en een moment met lege handen staat. Wezenlijk voor leren, want dat schept ruimte waarin iets nieuws kan ontstaan.
Nieuwsgierigheid is het lont in de kaars van het leren.
– William Arthur Ward, 1921
De ervaring van het niet weten kan allerlei beelden uit het verleden oproepen rondom leren. De klassieke situatie van een beurt krijgen in de klas en op je kop krijgen omdat je niet oplette, uitgelachen worden omdat je hakkelde of iets doms zei, of het als enige niet begreep. Situaties uit de klas maar ook op het sportveld of in het gezin, kunnen allerlei herinneringen en beelden oproepen rondom leren. En of je het nou zelf hebt meegemaakt of om je heen hebt zien gebeuren, de daaruit volgende conclusies en opgebouwde verdediging staat leren in de weg. Die maken dat je bijvoorbeeld schuchter en verlegen of juist eigenwijs en trots wordt, het liever alleen uitzoekt, of dat je bevestiging blijft zoeken voor wat je al weet.
Gelukkig biedt het leven ons dagelijks mogelijkheden om te leren over onszelf. Dat is wat de boeddhisten Dharma noemen, het is een ruim begrip voor zowel de leer, als de wezenlijke natuur van iets, als het pad. Dat pad biedt ons levenssituaties waar we vastlopen of gevangen raken en waar we steeds tegen aan blijven lopen totdat we er iets van leren. Waar we zo tegen de omstandigheden aanlopen dat we onze verdediging en vaste patronen wel moeten laten varen. Juist die situaties hebben een grote leerpotentie en dragen de kiem van bevrijding en bewustzijnsontwikkeling in zich. Dat is de spiritualiteit van het leven.
Willen leren van het leven is ook een bewuste beslissing die je kunt nemen. Je kiest ervoor om te vertrouwen op iets dat verder gaat dan de opgebouwde verdediging van beelden. Dan verandert je leven, omdat je er vanuit gaat dat je in iedere situatie iets te leren hebt. Je zult je minder vaak slachtoffer van de omstandigheden voelen. De dominante baas in je organisatie, de pessimistische opdrachtgever, je lastige puber, de ruzie met je buren; het komt in een ander licht te staan als je je afvraagt wat je ervan kunt leren. Die vraag maakt dat je uit iedere situatie iets waardevols kunt halen en dat geeft energie en innerlijke vrijheid, omdat je zelf het heft in handen neemt.
Als je dat aangaat, zal er een overgang plaatsvinden van leren door spanning en crisis, naar leren door benieuwdheid. Zo wordt leren ook leuk en inspirerend en wordt het genieten in plaats van alleen maar worstelen. Dat brengt je in contact met de diepere betekenis van het woord Dharma; de manier waarop je je pad loopt, bepaalt mede hoe dat pad eruit ziet. Wie zich erop instelt om in iedere situatie meer over zichzelf te leren, komt in contact met zijn wezenlijke natuur, zijn ziel, en vindt zijn menselijke bestemming. Je gaat dan steeds makkelijker loslaten wat je al hebt, je blijf niet meer hangen in vormen die je niets meer te bieden hebben. Je blijft in ontwikkeling, volgt wat zich aandient en doordat je jezelf steeds beter leert kennen, maak je keuzes die aansluiten bij wie je ten diepste bent. Zo word je een leerling van het leven; je levenspad ontvouwt zich en tegelijkertijd ben je creator van dat levenspad.
