Lef om te leven, door de angst heen

door Ellen van Damme

Enige tijd geleden gaf ik een groep met de titel: ‘Lef om te leven’. Een thema dat me aan het hart gaat. Het is maar weinig mensen gegeven moeiteloos en vol vertrouwen hun leven te leiden. De meesten van ons kennen het heel goed: ergens tegen opzien, bang zijn iets te ondernemen waarvan je de uitkomst niet kent, gebrek aan zelfvertrouwen, bang afgewezen te worden of bang dat je op een dag door de mand valt.

Zo ook de deelnemers aan deze groep. Bij hun aanmelding omschrijven ze in een paar regels hun motivatie.
‘Ik beperk mezelf. In relaties, in werk. Ik loop er steeds tegenaan. Wat ik van binnen wil leven, leef ik niet in alle eerlijkheid volledig van buiten. Wat houdt me tegen?’
‘Ik laat me in mijn handelen nog teveel leiden door angst en heb het gevoel dat ik meer uit mijn leven kan halen als ik de moed zou hebben om te doen wat ik wil doen.’

Het is om te beginnen belangrijk onder ogen te zien waar je bang voor bent. Vaak is er sprake van een basale angst die steeds weer terugkeert. Dat we er niet bij horen, dat er niet van ons gehouden wordt, dat we niet goed genoeg zijn, dat we geen controle hebben over de uitkomst. Het helpt om je daar bewust van te worden en je er vervolgens niet door te laten leiden.

In de kern komt het voor veel mensen neer op moed. Bang zijn om iets te doen en het dan toch bibberend van angst doen. Ikzelf heb ooit tijdens mijn studie psychologie ontdekt dat ik behoor tot de categorie ‘angstige uitvoerder’. Ik ging van alles aan en niemand zag hoe bang ik vaak was en soms nog ben.

Als tiener was ik bang om te verhuizen naar een grote stad vanaf het kleine beschutte eiland waar ik opgroeide. Ik vond het spannend te gaan studeren en vroeg me af of dat voor mij wel weggelegd was. Ik ben een sociaal iemand, maak gemakkelijk contact, maar diep van binnen zag ik op tegen bijna alles wat ik ondernam. Aan de buitenkant zag je niets. Ik kwam eerder een beetje arrogant over en als iemand die overal op af ging. Ik was een beetje onaangepast ook, had een eigen mening. Dat was natuurlijk een prima masker om de onzekerheid te maskeren. Een buitenstaander zou zeggen: iemand met lef.

En eigenlijk is dat een mooie definitie van lef: bang zijn, tegen iets opzien en dan toch de stap in het ongewisse zetten. Ook al overheerst op dat moment het gevoel van angst en onzekerheid en voel je je helemaal niet moedig.

Moedig zijn in kleine daden is bijvoorbeeld: je grens aangeven, voor een groep gaan staan, je uitspreken, iemand aanspreken, bij de zangclub gaan, laten zien dat je van iemand houdt. Al die stappen die een ander nauwelijks opmerkt maar die voor jou het aantrekken van zevenmijls laarzen inhoudt.

Angst verdwijnt nooit helemaal uit je systeem. De angst vermindert omdat je merkt dat het bevredigend is om te doen wat je graag wilt (zelfs al denkt alles in je op dat moment dat je helemaal niet wilt). En omdat je leert vertrouwen dat je steeds weer een volgende stap kunt zetten, een nieuw antwoord kunt geven.

Maar bij de volgende spannende stap, beginnen alle angstige stemmen weer luidkeels te roepen. Mijn ervaring is dat je deze stemmen niet moet onderdrukken maar liefdevol aanspreken. ‘Ja, ik weet dat ik je graag zou volgen, dat ik zelfs alweer enige uren of dagen in je geloof, maar ik weet ondertussen beter. Loop maar met me mee terwijl ik dat ga doen waarvan ik geloof dat het heilzaam en vervullend voor me is.’

Blijven zitten waar je zit lijkt comfortabel maar is onbevredigend. Het leven wordt er grijs en saai van, waar het vol leven zijn kan, zowel sprankelend als verdrietig. Of zoals Arthur Japin het zo prachtig omschrijft in zijn roman ‘Maar buiten is het feest’:

Opkomen is de kunst.
Uit de coulissen het licht in lopen.
Die ene stap waarmee je uit jezelf naar voren treedt, is de grootste die een mens kan zetten. Hij is veel moeilijker dan alles wat je daarna voor het oog van iedereen nog moet doen, maar uiteindelijk makkelijker dan in de schaduw blijven.