Weerbaar zijn en toevertrouwen

Hoe geef je antwoord op de crises van deze tijd? Juist in deze tijd lijkt het noodzakelijker dan ooit om weerbaar te zijn of te worden. Je (ongezouten) mening geven en je formeren met andere 'tegen' stemmen is de trend. Maar het kan ook anders!

Hoe geef je antwoord op de crises van deze tijd?

Na de vakantie geniet ik ervan mijn collega’s weer te ontmoeten. Iedereen is uitgerust en opgeladen en heeft genoten van het leven zonder plan en doel. Maar na deze zomer hebben we het ook over ongerustheid die er is. Over de droogte en de gletsjers die smelten, over de oorlog die aanhoudt, inflatie, het vluchtelingeninfarct, de boerenprotesten. En over de trend dat het steeds normaler wordt om de barricaden op te gaan voor jouw mening en gelijk. Juist in deze tijd lijkt het noodzakelijker dan ooit om weerbaar te zijn of te worden.

Maatschappelijke crises

Naast individuele uitdagingen als relaties die moeizaam gaan, ziekte, onzekerheid of hoge werkdruk en moeten presteren, zijn maatschappelijke dreigingen aan de orde van de dag. Steeds minder staat vast en is als basis te vertrouwen en dat maakt onzeker.

Op de barricaden

Een van de reflexen daarop is om je op bekend terrein terug te trekken. En vanaf dat bekende terrein je ongenoegen kenbaar te maken naar de ander, de overheid of de instantie. Dit bekende terrein is je houvast, is samen zijn met mensen die net zo denken als jij (geen asielzoekers in ons dorp, het boerenbestaan moet overeind blijven). Juist dit ‘samen tegen’ geeft een gevoel van veiligheid en verbinding. Je hoort bij een groep, je hoort erbij.

Gebrek aan verbinding is dé echte crisis

Jim van Os, hoogleraar psychiatrie, vertelde in een inspirerend artikel in Nieuwe leiders in Trouw; “De kwaliteit van onze relaties is het fundament van ons leven. Dat mensen geen of weinig verbintenis met anderen ervaren is daarom volgens mij een crisis, of misschien wel dé echte crisis van deze tijd. Gebrek aan vertrouwen en zingeving zijn daar een gevolg van. Je zou kunnen zeggen dat een hele belangrijke kernvraag voor onze tijd is: hoe verbonden voel jij je met de samenleving?

Vertrouwen leidt tot verbinding

“Kijk je naar vertrouwen vanuit een filosofisch of ethisch perspectief, dan zit daaronder altijd een element van verbinding. En dat lijkt veelal weggevallen in de samenleving: het gemeenschappelijke perspectief, waarbij je elkaar kunt troosten of helpen in de existentie van het bestaan als er tegenslagen zijn. Het is interessant om te zien hoe dat in korte tijd aan het veranderen is. Mensen zijn zich dat misschien niet bewust, maar voelen dat wel als een soort onbehagen.”

Wanneer we dit maatschappelijke perspectief terugbrengen tot persoonlijk perspectief blijft overeind de grote basisbehoeften als mens dat je je gezien weet, gehoord weet en dat je er als vanzelf bij hoort. En dat je antwoorden vindt op de vraag; hoe kan ik een zinvol leven leiden en waar gaat het naartoe?

De paradox van weerbaarheid

Je kunt je aangesloten voelen bij een groep doordat je met elkaar ergens voor staat en dit kenbaar maakt. Weerbaar zijn is belangrijk. Zo trotseer je de stormen van deze tijd (persoonlijk en maatschappelijk). Je bent sterk en krachtig en gaat de barricaden op voor jouw noden. Deels is dit een hele goede ontwikkeling. We leren het mensen in onze opleidingen. We leren hen dichterbij zichzelf te zijn; goed voelen wat er in je omgaat, uit te komen voor behoeften en grenzen te stellen.
Maar daarna volgt in onze opleidingen een belangrijke volgende stap. Dat je vanuit het fundament dat je in jezelf hebt gevonden, je weer richt op de buitenwereld en je bijdrage levert. Je gaat vertrouwensvol verbindingen aan met anderen en je raakt minder van slag door onvoorziene omstandigheden. Dat kan alleen als je goed geankerd bent, als een riet in de wind. Maar hoe doe je dat?

Anker in jezelf

Je vindt een anker in jezelf door het tegenovergestelde te doen; door het delen van je kwetsbaarheden en je worsteling, je vertrouwt je toe. En dan geschiedt in onze groepen altijd het wonder; wanneer je je openstelt in een veilige bedding ontstaat direct een gevoel van samen. Je wordt gehoord en gezien. Je persoonlijke vraagstukken en je ongerustheid worden herkend. De kwaliteit van de verbinding die dan ontstaat, veelal met mensen die je net hebt ontmoet, is ongekend.
Je leert dat juist je laten kennen je sterker maakt. En dat wanneer je de ander kent als vanzelf verbinding ontstaat. En laat dat nu net levensgeluk brengen op de lange termijn. Zo hoef je niet tegen iets te strijden maar trek je samen op.

Toevertrouwen en troost

Ik kan me in momenten zo machteloos voelen in relatie tot alle crises in de wereld. Maar het stemt mij hoopvol dat ik me elke dag weer actief kan richten op me openstellen voor wat op me afkomt, me te laten raken en dit te kunnen zien als bouwstenen voor een fundament van verbinding, vertrouwen en troost.

Door Nanske Kuiken