‘Treurig nieuws voor je’, zei mijn man opkijkend van zijn smart Phone. ‘Leonard Cohen is overleden’. Hij weet hoe ik van de man en zijn muziek houd. Al sinds mijn tienerjaren, toen het nog mogelijk was hem in de concertzaal van de Doelen in Rotterdam van heel dicht bij te zien optreden. In het olympisch stadion in Amsterdam zag ik hem in 2012 voor het laatst, 77 jaar oud. Geraakt tot op het bot.
Wanneer iemand sterft is dat een verlies. Een uniek leven houdt op te bestaan. Een geliefde verdwijnt voorgoed.
Verdrietig was ik niet. Eerder dankbaar voor zijn vele poëtische woorden en voor de man die hij was. Wijs, geestig, respectvol en liefdevol. En te oordelen naar wat hij schreef aan zijn vroegere geliefde Marianne, zich voorbereidend op zijn sterven:
‘Marianne, de tijd is daar dat onze lichamen ontzettend oud worden en uiteenvallen en ik denk dat ik je snel zal volgen. Weet dat ik zo dicht achter je zit dat je, wanneer je je hand uitstrekt, de mijne wellicht kunt raken.’
De teksten op zijn laatste album worden in het licht van zijn sterven geïnterpreteerd: ‘I’m ready my lord, en ‘I’m leaving the table/I’m out of the game’.
Maar wat blijkt: Leonard Cohen schreef zijn ‘You want it darker’ al in de jaren zestig. De tekst beschrijft hoe de mensheid in naam van God vermoordt en verminkt. Het gaat over dat wat zich als religie voordoet maar er verre van is.
Als refrein zingt hij: ‘Hineni, Hineni. I’m ready my lord’.
Hineni, een woord dat 178 keer voorkomt in de thora (het oude testament), betekent: ‘Hier ben ik, hier sta ik’. Maar het betekent meer dan dat. Als je Hineni zegt, zeg je dat je je onvoorwaardelijk beschikbaar stelt met alles wat je in je hebt. Zonder terughouding.
Het lijkt mij een zegen als je dat op de drempel van de dood kunt ervaren. De volledige overgave.
Hetzelfde geldt natuurlijk wanneer we spreken over overgave aan het leven. Je kent het ongetwijfeld dat er een stem, een terugkerende gedachte, een gevoel is dat je aanmaant om in beweging te komen. Je weet dat het tijd is om ontslag te nemen, om hulp zoeken, de verstoorde relatie met je partner onder ogen te zien of nu eindelijk eens……… Je weet het diep van binnen al lang. Maar je kijkt toch nog maar een poosje de andere kant op.
Wel, je bent in goed gezelschap. Ook grote profeten als Mozes en Jona deden er alles aan om onder hun opdracht uit te komen. Net als in deze mystieke verhalen is er een stem die spreekt. De innerlijke stem die ons aanmaant in beweging te komen, een weg te gaan bewandelen waarvan je weet dat hij recht doet aan wie jij bent en waar jij voor staat.
Ik ken het zelf heel goed als ik voor een belangrijke beslissing sta. Het begint met een vage onvrede, een innerlijk weten of een droom die iets bloot legt wat ik liever niet wil zien. Vervolgens ga ik argumenteren dat het zo’n vaart niet loopt, wel meevalt, of dat het of ik niet anders kan vanwege allerlei materiele redenen. En daaronder voel ik de angst voor het onbekende. Maar uiteindelijk is het onontkoombaar als ik trouw wil zijn aan hoe ik wil leven en werken.
Dat ik door alle twijfels en angsten heen durf op te staan en zeg: ‘Hineni – Hier ben ik, hier sta ik’.
