Het is één van de meest wonderlijke dingen van het leven hier op aarde: alles wat leeft is uniek. Geen plant, boom, dier of mens is gelijk aan de ander. Onze uniciteit is het mooiste wat wij hebben op deze planeet. Het mooiste en tegelijkertijd ook dikwijls het moeilijkste: om echt in te staan voor je uniek zijn, je anders zijn.
Het is één van de meest wonderlijke dingen van het leven hier op aarde: alles wat leeft is uniek. Geen plant, boom, dier of mens is gelijk aan de ander. Onze uniciteit is het mooiste wat wij hebben op deze planeet. Het mooiste en tegelijkertijd ook dikwijls het moeilijkste: om echt in te staan voor je uniek zijn, je anders zijn. In de Joodse traditie wordt het als volgt gezegd: ‘Het is ieders plicht te weten en te bedenken, dat hij in zijn hoedanigheid enig is ter wereld en dat zijns gelijke nog niet op aarde is geweest, want ware zijns gelijke reeds hier geweest, hij zou er niet behoeven te zijn. Iedere enkeling is een nieuwe verschijning op aarde en zijn taak is het, zijn unieke aanleg te vervolmaken in deze wereld.’ Het uniek zijn niet alleen als voorrecht dus, maar ook als opdracht. Als opdracht omdat je je uniciteit in het contact met je omgeving voor je het weet hebt opgeofferd aan de wens om geaccepteerd te worden. Uniek zijn is ook altijd een mate van vreemd zijn, en zoals iedereen weet, vreemd zijn in een groter geheel is een riskante zaak. Dat begint al vanaf het eerste moment dat je in de wieg ligt; liever dan dat jij gezien wordt, proberen de mensen die zich over je heen buigen, je vader, je moeder, opa of oma in je te zien. Zoals Guus Kuijer ooit zo scherp opmerkte: ‘Vraag je jonge stelletjes of ze kinderen willen, dan zullen de meeste ‘ja’ zeggen. Vraag je ze echter of ze een vreemdeling willen, dan zullen ze je bijna allemaal nul op rekest geven.’ Zo heeft iedere cultuur – of het nu de cultuur is van je familie, van de organisatie waar je werkt, of die van je vriendenkring – zijn eigen Procrustesbed. Procrustes was de beruchte herbergier uit de Griekse mythologie, die alle reizigers de maat gaf van hetzelfde bed: van degenen die te lang waren hakte hij een stuk af en degenen die te kort waren rekte hij op.
Het is één van onze grootste valkuilen om, zodra wij ons vreemd voelen, onszelf in dat bed van aanpassing te leggen. We willen er vaak zo graag bij horen en we zijn dikwijls zo bang kleur te bekennen. Het is de weg van de minste weerstand, een weg die je zó vaak kan gaan, dat je vergeet wie jij eigenlijk bent. En toch, achter dat masker van aanpassing, is er iets in jou dat, hoever je ook weggaat van wie je bent, je blijft oproepen; soms als een fluistering zo zacht, soms dwingender en onontkoombaar. Een stem van binnen, maar in veel gevallen ook van buiten, in de handreikingen van het leven: de crisissen, de ontmoetingen, de verliefdheden en de confrontaties.
Waar luister jij dan naar in je bestaan? Naar de vertrouwde stem van de minste weerstand, de macht van de grootste gemeenste deler, die elk licht onder de korenmaat stopt? Of naar het meest eigene en vaak ook meest kwetsbare wat in jou leeft? Deze vraag is niet alleen een persoonlijke kwestie, die gaat over jouw persoonlijke vervulling, maar het is ook een vraag die gaat over jouw bijdrage aan het grotere geheel. Het geheel heeft jou nodig, en niet een imitatie van een ander. Want anders zou jij hier niet hoeven te zijn. Als jij jij bent dan wordt de wereld anders, rijker en lichter. Daar hebben we, in deze overgangstijd waarin wij leven, dringend behoefte aan. Aan mensen die uit hun Procrustesbed willen stappen en zo wakker mogelijk hun meest eigen stem willen laten klinken.
