Door Bas Tielens, deelnemer ITIP opleiding
Afgelopen zomer was ik in de Franse historische stad Chartres. Ik was er met Afina, die geboeid is door het labyrint en de mystieke werking ervan. Zij wou mij graag het exemplaar daarvan laten meemaken dat in de vloer van de middeleeuwse kathedraal in Chartres is aangebracht. Het labyrint van Chartres is één van de beroemdste ter wereld.
Om maar meteen een vaak voorkomende spraakverwarring uit de weg te helpen: een labyrint is iets heel anders dan een doolhof. In het laatste kan je verdwalen en zie je niet waar je heen gaat of waar je moet zijn, in de eerste volg je juist een eenduidig pad met een onmiskenbaar doel: het centrum. En net zoals het leven zich grillig, maar vastberaden naar een onmiskenbaar punt toe beweegt, slingert het pad van het labyrint zich in een bijna eindeloze reeks wendingen naar z’n middelpunt. Het lopen ervan kan je dan ook beleven als een geconcentreerde versie van je levensloop, met momenten van inzicht en verheldering. De gang naar binnen is dan de weg naar het innerlijk, de terugweg naar buiten (via dezelfde slingerweg) de nieuwe verbinding met de buitenwereld.
Zoals het labyrint te zien is als een metafoor voor het leven, zo is de kerk van Chartres een samenvatting van de wereld. Van de middeleeuwse dan wel te verstaan, samengevat in de overdonderende hoeveelheid kunst die in het gebouw is samengebald. Zo is aan de achterkant van het koor het lijdensverhaal van Christus in tientallen meters houtsnijwerk uitgebeeld en vertellen de talloze enorme glas-in-loodramen van het gebouw elk het verhaal van een andere heilige.
Alleen al in de kathedraal aanwezig zijn is daarmee een gewijde ervaring – zelfs in het toeristische hoogseizoen – laat staan dat je ook nog eens een labyrint gaat lopen.
Dat kan alleen op vrijdag. Dan gaan de kerkbanken die er normaliter op staan opzij, worden er foldertjes met toelichting uitgedeeld en kan iedereen in z’n eigen tempo z’n gang gaan. Omdat het labyrint een officiële bedevaartplek is, verzamelt zich al vroeg een bont gezelschap belangstellenden: van compleet uitgedoste pelgrims met staf, pij en sandalen, tot onwennige Amerikaanse toeristen die niet goed raad weten met al die Europese middeleeuwse bombast.
Maar deze ochtend verbond één factor al deze doelgerichte en toevallige bedevaartgangers: de hypernerveuze jonge beveiliger van de kerk. Als een sprinkhaan bewoog- ie rond het labyrint, speurend naar iedere schijnbaar verlaten tas of rugzak. Niemand in en rond het labyrint ontging z’n paniekerige ‘Il est à qui, ce sac? (Van wie is die tas?)’ toen ik me een paar meter van m’n fototas had verwijderd voor een beter shot. In z’n eentje verpersoonlijkte hij met z’n angstvallige toewijding het hele Franse trauma, na de aanslagen in Parijs en Nice en een dag na die op een priester in de buurt van Rouen.
Terwijl Afina het labyrint liep en ik vlakbij de ingang ervan op haar tas paste, nam de drukte toe. Al snel zag ik een jonge vrouw haar tas een paar stoelen van mij vandaan parkeren en zich opmaken om het labyrint in te gaan. En ja, nadat ze een paar stappen had gezet snerpte de stem van de beveiliger en schoot ze verschrikt uit haar concentratie. Als in een reflex ontfermde ik me over de tas en knikte naar de vrouw en de beveiliger dat het goed was. Nu was er nog maar één optie: uitkijken naar andere tassen en rugzakken die het terrorisme-alarm in de kathedraal van Chartres dreigden te doen afgaan. Na een paar minuten nam ik de ene naar de andere tas aan, terwijl de bezitters ervan zich opmaakten hun heilige pad te lopen.
Zo had ik me mijn bezoek aan de kathedraal van Chartres nou ook weer niet voorgesteld, als beheerder van een instant-bagagedepot… Maar al snel trof me deze ‘onderdanige’ klus als minstens zo betekenisvol als de rest van m’n bezoek. Niet alleen maakte ik nu een comfortabele en ongestoorde labyrintloop voor een aantal mensen mogelijk, ik zorgde ook nog eens voor de gemoedsrust van de beveiliger én droeg mijn kiezeltje bij aan de strijd tegen het internationale terrorisme. Intens tevreden met m’n Drievuldigheid – want het ego is nooit ver weg – wachtte ik tot Afina terugkeerde uit het labyrint en ze de ‘garderobedienst’ van mij overnam, zodat ik zelf de gelegenheid kreeg.
En, doet dat nu wat, zo’n labyrintloop? Mij bracht het de intense ervaring even in contact te staan met een wijsheid en een kracht die veel groter is dan mijn eigen gedachten en gevoelens. Een ervaring die uitnodigde tot meer bescheidenheid Kwam dat alles door de overweldigende schoonheid van de kathedraal? Of toch door de mystiek van het labyrint zelf? Ik zou zeggen, probeer het zelf eens. De kathedraal alleen al is de reis meer dan waard. Maar staar je niet blind op wat je denkt er te komen doen, je weet maar nooit waar je betekenis zit…
