door Arianne Wopereis-Bruijn
Vorige week was Desmond Tutu in Deventer en konden studenten vragen aan hem stellen. Eén van de vragen was: ‘Wat kunnenwij leren van Afrika?’ Het antwoord van Tutu: ‘Waar ik vandaan kom hebben wij iets watUbuntu heet, dat staat voor de essentie van het menszijn. Het betekent dat een mens een mens is door andere mensen. In de traditionele gemeenschap eet je niet van aparte borden. Je eet uit één grote schaal, want wij zeggen: ‘we horen bij elkaar’. In Europa ontwikkelen jullie je individualiteit. Dit is ook goed, maar je bent daardoor wel alleen in de menigte.’
Deze mooie woorden van Tutu raakten mij. Toen ik de woorden dieper tot me liet doordringen kwam ik op het volgende:
‘In essentie horen we bij elkaar, deepdown is er een bron, een schaal waar we uit kunnen putten. Als we beseffen dat we allen verbonden zijn via deze bron, en elkaar nodig hebben om voldoende uit de bron te kunnen blijven halen, dan heeft dit consequenties voor onze grondhouding als mens.’
Wat betekent dit voor ons, in de praktijk van ons dagelijks leven?
Een voorbeeld hiervan beleefden we afgelopen zomer op een prachtig eilandje in een Italiaans meer. We fietsten daar rond en zagen midden in een klein dorpje, in een nisje langs de weg, een aantal boeken staan, vrij om mee te nemen en te lezen. Dit vind ik mooi, het vrij delen van wat de persoon inspireert, in dit geval zijn of haar boeken.
Een ander voorbeeld is onze overbuurvrouw, die wij normaal gesproken niet vaak zien, maar die, toen mijn man vorig jaar een ongeluk kreeg in de tuin, direkt ingreep en hem en de kinderen opving. De meeste mensen uit de buurt durfden niet dichterbij te komen, maar zij stapte direkt ons huis binnen en bood troost en praktische hulp (zelf was ik op dat moment niet aanwezig). Als ik haar nu tegenkom voel ik een onuitgesproken verbinding met haar.
Bovendien heb ik me hierdoor ingeprent altijd te helpen als dat nodig is, en inderdaad, een maand later was er een vrouw in een rolstoel in de supermarkt. Ik zag dat ze moeite had de spullen uit de schappen te pakken. Eigenlijk had ik haast, maar ik dacht aan wat ik mij had voorgenomen en bood aan haar te helpen. Het was een vrouw met humor, en een tijdje later stapte ik vrolijker en opgewekter de supermarkt uit dan dat ik er in was gekomen.
Ik nodig je van harte uit om eigen voorbeelden te delen, waarin jij Ubuntu hebt ervaren!?
Hierbij het interview met Desmond Tutu (klik op het interview van 21-09 !).
Vanmiddag kocht ik een straatnieuws krantje van de dakloze man bij de supermarkt. Ik zeg hem altijd gedag maar koop eigenlijk nooit iets. Vandaag kocht ik zijn krantje en hij liet trots zien dat er een interview met hem in stond. Met foto en al! Hij werd vrolijk en daarmee ik ook. Kleine moeite om even menselijk contact te maken met iemand voor wie dat niet vanzelfsprekend is.
over Ubuntu heb ik ooit een ander voorbeeld gehoord:
De overtuiging dat je iemand wordt en bent dankzij de anderen.
Als iemand slecht handelt of onverantwoordelijk is, wordt hij in het midden van het dorp tussen alle mannen, vrouwen en kinderen gezet. Om de beurt spreekt ieder lid van de stam tot hem en vertelt over zijn goede eigenschappen en daden. Niemand mag overdrijven, verhalen verzinnen of sarcastisch doen. Na deze ceremonie wordt het stamlid op symbolische wijze opnieuw verwelkomd in de stam. De persoon in het midden wordt zo herinnerd aan de liefde die in hem leeft en kan zich weer met de mensen om zich heen verbinden.
Dat vind ik zo’n prachtige manier om ‘het kwaad’ te behandelen.
Kunnen we veel van leren.
Persoonlijk heb ik Ubuntu ervaren vanuit mijn functie als projectleider voor het opzetten van de Cocon, een huis daklozen in Hilversum. Met het net nieuw aangenomen team deden wij als professionals onder leiding van echte daklozen uit Amsterdam een 24-uurs ‘daklozen’ ervaring op. Sleutels, portemonnee met pasjes en mobiele telefoon inleveren en in kleine groepjes de straat op met als enige opdracht: geen dingen doen die juridisch verboden zijn. En daar stond ik dan in de winterkou in een voor mij vrij onbekende stad (Hilversum) met toen nog geen voorzieningen voor daklozen. Ik merkte bij mijzelf dat mijn trots en schaamte me tegenhield om te gaan bedelen, en mijn creativiteif probleem oplossen ver naar de achtergrond was geschoven. De piramide van Maslov kon ik aan de lijve ervaren. Naar mate de uren verstrekten werd dit anders: vragen bij een pizzakoerier om (een stukje) pizza werd makkelijker en tot mijn verbazing kwam er een JA. Ook gaven mensen muntjes die over waren uit de parkeerautomaat, of lege flessen voor statiegeld.
Het hielp mij om anders te gaan kijken : het vraagt nederigheid en bescheidenheid om hulp / geld te vragen aan medemensen.
Alweer een tijdje geleden ging mijn wasmachine kapot. Er was iets met het filter. Naar de witgoed handelaar: nee, dat soort onderdelen konden ze niet verkrijgen. Nou zat er een heel klein witgoed zaakje vlak achter mij; ik daar naartoe. Nou, hij wilde wel eens kijken op de sloop. Ik moest over een weekje maar even weer terug komen. Een week later overhandigde hij me het onderdeel; hij had er wel drie plekken voor moeten afrijden, maar had het gevonden. Kosten: nog geen tientje… Een dag later ben ik terug gegaan met een bos bloemen, ik vond het zo geweldig dat hij zoveel moeite had genomen. Een bos bloemen had hij nog nooit van een klant gehad! We stonden allebei te stralen.
Wat fijn om aan herinnerd te worden en over na te denken Arianne, dank je wel. Voorbeeld? Toen ik een aantal jaar geleden been mergdonor was (er was een match, je weet niet voor wie), was een vriend van mij daar boos over. “je bent moeder en je loopt risico voor een vreemde!” Ik voelde toen heel sterk: het maakt niet uit of ik dood ga of iemand anders, we zijn één geheel. Het maakt natuurlijk wél uit, maar ook weer niet.